Af hverju eru ungir menn svona reiðir?

Af tveimur fréttum mbl.is má ætla að ungir íslendingar af karlkyninu séu í bráðri þörf fyrir "anger management" þerapíu.

Þeir hafa stundað skemmdarverk á eigum/mannvirkjumsem sem því miður er bara nokkuð algengt meðal landans þó á ólíkum stigum sé (strætóskýlið mitt er t.d búið að vera smallað á aðra viku).

Ég hef áður skrifað um íslenskan vandalisma og tel að unga fólkið sem stundar slíkt (og það er allt of algengt) búi við félagslega fátækt, bælingu af einhverju tagi sem á sér hliðstæðu einungis í fátækrahverfum annara ríkja (og þá er ég að tala um alvöru fátækt, ekki einhverja íslenska þykistufátækt) þar sem gremjan fær útrás í eyðileggingu.  Þegar betur er að gáð er annars vegar um þjófnað og skemmdir því tengdar með stálpaðra gaura á Akranesi og hinsvegar smápatta sem virðast bara illa uppaldir á Ísafirði.

Þetta eru fjöregg íslensku þjóðarinnar gáum að því.

Það þarf að taka á því afhverju svona margir ungir menn eru svona reiðir. Varla eru þeir allir á sterum eða öðrum örvandi lyfjum sem fá þá til að gera heimskulega, vanhugsaða hluti stjórnað af aggression.

Ég hef oft grun um að þeir ungu reiðu menn sem ganga um séu samankrepptir einstaklingar af einhverjum ástæðum. Annað hvort af því að við þá er ekki talað af foreldrum og nánasta umhverfi, af því að þeir eru hluti af curling kynslóðinni sem er gjörspillt og veruleikafirrt (hafa aldrei þurft að taka á neinu, bera ábyrgð - svellið hefur í gríð og erg verið slettað fyrir þá).

Við þurfum að þora að nefna hlutina réttum nöfnum (ég veit svo sem ekki hvort ég er að fanga hina eiginlegu ástæðu einkennisins, en leyfi mér að velta þessu fyrir mér). Um daginn voru æpandi fréttir um soltin börn og félagslega óreiðu á Grænlandi. Spyrja má hvort okkur sé ekki allt eins nauðsyn að líta í eigin barm þegar kemur að ofbeldisþörf ungra manna. Það má svo sem segja að á meðan að skemmdarverk eru fréttaefni er samfélagið kannski einmitt ekki á vonarvöl. Ég tel þó samt vert að huga að þessu. Einhversstaðar verða ungir menn að fá útrás og betra væri að þeir fengju það í hnefaleikum eða góðum og gegnum bardagaíþróttum (mun heilbrigðara en skemmdarverk) eða jafnvel í parkour sem um leið skapaði þeim færni og reisn.

Það er meinsemd í íslensku samfélagi sem tengist því að í hraðanum og asanum til móts við ríkidóm voru allt of margir heilbrigðir en aktívir einstaklingar greindir sjúklingar. Þeir voru í röðum vaxandi kynslóða og fengu lyf við því að vera lifandi.

Íslendingar eiga þar af leiðandi því miður heimsmet í að dópa börnin sín með geðlyfjum af ýmsu tagi.

Þurfum við ekki eitthvað að endurhugsa hlutina og samskipti við unga fólkið - einkum unga menn.

 

 

Skemmdarverk á Skaganum

Það sem skapar (hag)Ávöxt!

Hugmyndir og færni í ákveðinni list eða handverki eða máli, myndmáli nú eða jafnvel hugmyndaheimi er  uppspretta afkomu. Engin ástæða er til þess að gera lítið úr því.

Tvær fyrirsagnir vöktu athygli mína hérna í flensurúmlegunni í dag - önnur var yfirskrift greinar um innsenda grein Ársæls Valfells hagfræðing í breskt dagblað og hét greinin landið án hagkerfis. Þetta er náttúrulega svona "sensational" titill en algjört bull að innihaldi. Það er að samfélag er alltaf með einhvers konar hagkerfi - hið rótgróna velþekkta hagkerfi getur hinsvegar verið í uppnámi eða breytingum háð. Margir hagfræðingar gleyma stundum hvað orðið hagkerfi þýðir í grunninn - það þýðir tilhögun og dreifing gæða í samfélagi (efnislegra, fjármagnstengdra osfrv.). Hagkerfi voru til bara í annarskonar formi en við þekkjum í dag, löngu áður en peningar komu til sem gjaldmiðill eða merkantilisminn ruddi sér til rúms með stofnun bankastofnana.

En víkjum nú aftur að hugmyndunum og færninni sem er fjarri því að vera nokkuð loft sé hún samtvinnuð saman á hátt sem skapar eitthvað nýtt. Tónlistin og bókmenntalistin eru góð dæmi um þetta og einmitt vegna þess að ímyndunarafl, líðan og tilfinningaróf fólks hverfur ekki þó það eigi eitthvað minni peninga, eru slíkir hlutir góðs í gildi. Þörfin fyrir að lifa, anda og ímynda sér er jafn rík samt sem áður. Vei því.

Apropos!

Var að fletta í gömlum bréfum frá tímabilinu 1983-1988. Þarna gætir margra grasa - allt frá ofurheitum ástarbréfum til vinkonafliss milli landa. Eitt bréfið var alsett varalitakossum, skrifað í Þýskalandsdvöl ungrar yngismeyjar - hennar Lindu Blöndal (útvarpskonu á rás 2) þar sem hún fullyrti að Nina Hagen væri bara ekkert klikkuð heldur venjuleg mamma. Þarna fann ég líka lista úr félagi sem ég var meðstofnandi að - fjölleikaleikafélaginu Veit mamma hvað ég vil. Þar var bréf um flóamarkað á galdralofti ofl. Hvernig væri að hafa reunion með flóamarkaði í þessum félagsskap svona tuttugu árum síðar!!hihi

Garpur Dagsson sendi mér boðskort í matarboð með aðgangsmiða og lista yfir aðra þá heldri gesti sem boðnir voru. Og fleira og fleira...Það jafnast ekkert á við hugarvíl unglinga af ýmsu tagi.

Þetta var alveg yndislegt - ég hló svo mikið yfir öllum þessum bréfum að ég held ég sé bara  að hressast í veikindunum.

Önnur útvarpskona (í leyndarmálinu) hún Brynhildur Björnsdóttir sendi mér greinilega jólakort árið 1986 þar sem hún þakkaði samstarfið og sendi mér jafnframt eftirfarandi orð hins persneska spekings Iranschair.

"Seek refuge in

inner calm

Free your thoughts 

from the external

world and you 

will feel the

rays of god's

goodness and love

pouring over you 

and the universe."

 

Kreppan selur íslenska tóna

Konur og framlag þeirra til samfélagins

Landnámssetrið er vel að verðlaunum Eyrarósarinnar komið. Ég var búin að spá þessu þó að Eyrbyggja - sögusetur í Grundarfirði hefði líka átt skilið að fá viðurkenningu. Ég var búin að spá að Skaftfell fengi ekki verðlaunin að þessu sinni þó að forsvarsmenn þess hafi sýnt ákveðið þrekvirki þar eð lungAð á Seyðisfirði fékk verðlaunin fyrir skömmu.

Kjartan Ragnarsson er forstöðumaður landnámsseturs en á bak við hann er kona sem að hefur verið býsna öflug og þó hann sé ef til vill kunnari landsmönnum en Sigríður kona hans (þó hún hafi verið sjónvarpsfréttakona) er eitt víst að þau hafa verið ótrúlega flott team (megi þau halda áfram á sömu braut).

Einmitt þetta fékk mig til að hugsa um flottar konur. Í kastljósi var viðtal við Katrínu Ólínu gamla skólasystur mína sem hefur verið að gera ótrúlega flotta hluti í hönnun út um allan heim. Hún trúir á eigin sköpunarkraft og það er einmitt það sem er svo dýrmætt okkur íslendingum, að eiga slíkt fólk.

Anna Hildur sendiherra íslenskrar tónlistar erlendis er einnig alveg sérdeilis flott kona sem bæði á sögu á Íslandi sem pólitískt meðvituð og sem skapandi og skipuleggjandi kraftur. Ég þekki hana frá því til forna en hún skapaði sér fyrst almennilega nafn sem framúrskarandi umboðsmaður, fyrst leikhússfólks í Bretlandi og síðan tónlistarfólks.

Og..svo var það hún Hrefna frá Reyðarfirði sem að einmitt valdi að trúa á eigin útsjónarsemi og sköpunarkraft við að nýta það sem annars hefði verið sóað, ber úr íslenskri náttúru og sveppi. Ég óska henni alls góðs gengis og fullyrði að ég mun meðvitað sniðganga aðrar sultur en hennar ef ég fæ tækifæri til að velja þær í verslunum hér á landi.

Það eina sem gerði mér lífið leitt í tengslum við íslenskar konur í kvöld var val Þorgerðar Katrínar fyrrverandi menntamálaráðherra að veðja ekki á formannsstól flokksins. Hún er einn flottasti fulltrúi íslenskrar kvenþjóðar í pólitík (án þess að bregða skugga á aðrar). Ég hef verið ánægð með hana sem menntamálaráðherra og finnst hún almennt flott stjórnmálakona. 

..og svo langar mig að bæta við að við þurfum á því að halda að fólk trúi á eigin sköpunarmátt og fari eigin leiðir í stað þess að elta aðra í atvinnusköpun og viðskiptum með íslenskar vörur og hugvit. Við getum ekki lifað á því að alli geri það sama...ef eitthvað eitt tekst vel að allir fari þá þá leið og í kjölfarið kroppi augun úr hvor öðrum. Eigum við ekki að leggja slíka hugsun að baki og gera eins og hjónin að baki landnámssetri, nýta það sem við kunnum ( í þeirra tilfelli miðlun og leiklist) til nýrrar og frumlegrar framsetningar á verkum sem eru einstök.

Landnámssetrið fékk eyrarrósina

Sjálfstæður seðlabanki í 40 ár - hvað er þetta fólk að amast!?

Málið um breytingar á stjórn og yfirmennsku í seðlabankanum snýst um að auka trúverðugleika.

  Hvernig væri að líta á söguna!

  Heimild: www.smugan.is

 

Martraðir markaðshyggjunnar

Ég horfði á upptökur af verkakonum í Póllandi reitandi lifandi gæsir í fréttatímanum á sænska ríkissjónvarpinu síðastliðinn sunnudag. Ég 

Ég hef síðan reglulega haft martraðir yfir hljóðunum sem bárust frá gæsunum á meðan að fólkið reif í fiðrið og reitti þær lifandi. Skuggahliðar markaðshyggjunnar í alþjóðaviðskiptum eru því miður margar og stundum lítt til þess fallnar að efla með manni trú á frjálst alþjóðavætt hagkerfi.

Marx gamli hafði rétt í því þegar hann ályktaði að með aðskilnaði heimilis og framleiðslu hefði innsýn almennings í framleiðsluhætti rofnað. Úthýstar framleiðslueiningar alþjóðasamsteypa oft ýkt dæmi um slíkt. Þar eru því miður oft kjöraðstæður fyrir grunsamlega framleiðsluhætti þar sem ýmsum misbrengluðum aðferðum er beitt til að ná fram aukinni arðsemi fjármagnseigenda. Um það eru ótal dæmi allt frá barnaþrælkun til misþyrmingar á dýrum. 

Vinsælar gæludýrabrúður voru til að mynda búnar til úr hundshárum af hundum sem höfðu verið píndir, þjakaðir og limlestir og var upplýst um í sjónvarpsþætti sem allavega hélt fyrir mér vöku nokkrar nætur fyrir nokkrum árum. Sem betur fer hafa ýmis dýraverndarsamtök vakið athygli á misbrestum sem þessum og sjónvarpsstöðvar hafa tekið til sýningar. Svíar eru þjóða samviskusamastir í að standa sig á þessu sviði og því hlýtur fólk þar að vera mjög miður sín þegar að flaggskip fyrirtækja er oftsinnis tekið í því að beita ógeðfelldum aðferðum í framleiðslu vara sinna.

IKEA er að verða tákn fyrir víðsjárverða viðskiptahætti svipað og NIKE var á tíunda áratugnum. Svei því.

Ikea notar dún af lifandi fuglum

Ljós í myrkrinu

ég veit að á þessum síðustu og verstu tímum er þessi yfirskrift orðið ofnotuð en get ekki varist að nota hana þar eð vetrarhátíð er afurð duglegs fólks hjá Reykjavíkurborg sem ég nú ætla að nota tækifærið til að hrósa. Þar ber auðvitað hæst Sif Gunnarsdóttir hjá höfuðborgarstofu sem undanfarin ár ásamt samstarfsfólki hefur borið hitann og þungann af hátíð sem er ljós í myrkrinu miðað við árstíma. Ég hef stundum getað lagt mín lóð á vogarskálarnar til að virkja nemendur úr HÍ til að vera með og aðstoða en svo ber ekki við í ár. Þessi hátíð er mikilvæg fyrir borgarbúa. Hún er funaboðskapur í frostinu og gerir veturlagða borg að upplifanahöll á nokkrum dögum. Á undanförnum árum hefur hátíðin Food and Fun farið saman við hátíðina sem hefur ennfremur blásið lífi í upplifanaþyrsta borgarbúa - kveikt vitin á fleiri sviðum en einu. Ég veit raunar ekki hvernig því er háttað í ár en er glöð og stolt yfir að ekki hefur verið sljákkað á metnaðinum hvað vetrarhátíðina varðar þó illa ári.

Ég ætla að mæta á grænlensku reggí popp sveitina enda örugglega einn fárra íslendinga sem met grænlenska músík mikils. Vei fyrir vetrarhátíð. Mætum öll og lyftum okkur uppúr skammdeginu.

Dagskrá Vetrarhátíðar í Reykjavík

Óskir um árangur

Ég tek undir ord Gudmundar Inga leikara. "Sýnum þessari minnihlutastjórn skilning og stuðning, þess bið ég  þjóðina. Mér sýninst hún vera málefnaleg og ætla sér góða hluti og það sem meira er þá hefur hún vit á að biðja um hjálp þar sem hún telur að aðrir séu henni betur til fallnir að leysa vandann."

 

Ný stjórn hefur 83 daga til stefnu

Fáránleikaleikhús fjölmiðla og kassahugsun

Mér finnst með ólíkindum að íslenskir fjölmiðlar taki þátt í að koma umræðu um væntanlega verðandi forsætisráðherra niður á lágkúrulegt plan eins og þetta. AMX heldur úti dálk sem þeir kalla fuglahvísl og er einskonar kjaftasöguþing. Þar kom fram í grein að einhver elíta úr pólitíkinni og meðal menntamanna væri miður sín yfir að Jóhanna sem einungis ætti að vera lítið formlega menntuð (þetta var þó orðað á mun neikvæðari hátt) og flugfreyja ætti nú að taka um stjórnartaumana. Sérstaklega var vísað til þess að Jón Baldvin væri alveg miður sín eða eitthvað í þeim dúr (ekki beinar tilvitnanir, tek það fram).

Jóhanna fór inn á þing vegna m.a baráttu hennar fyrir betri kjörum sinnar starfstéttar sem þá voru flugfreyjur og síðan eru liðnir nokkrir áratugir. Það er bara eins og að starfsreynsla hennar síðan og pólitískir hæfileikar skipti engu máli í þessu samhengi. Það er svona svipað eins og að segja að ég væri þroskaþjálfi þó ég hafi ekki unnið með einhverfum unglingum síðan fyrir tuttugu árum síðan. Eða nefna sérstaklega að Davíð Oddsson hefði verið fugl dagsins (af því að hann gerði grín útvarpsþætti með félögum sínum fyrir fjórum áratugum). 

Það er hægt að setja fram reynslu fólks á þann hátt að það virki lítilvægt. Ég hef sjálf verið að býsnast yfir andmenntahrokanum í þessu þjóðfélagi um nokkra hríð en nú hefur þessi umræða fengið mig til að velta fyrir mér hvort þessi blessaða meingallaða þjóð þjáist ekki af ofstæki í báðar áttir. Mikið voðalega er fólk hér eitthvað vanstillt.

Samskipti íslendinga eru oft hálf-fötluð að því leyti að fólk hefur oft afskaplega lítinn áhuga á því að spjalla um hvað það eða þeir sem þeir eru að tala við séu að hugsa. Fólki er mjög umunað að spyrja hvað viðkomandi sé að gera af því að þá er hægt að setja viðkomandi í ákveðinn kassa.

Þetta er hinn mesti ósiður og afskaplega lítið aðlaðandi félagsógreind í fari margra.

Litlir kassar á lækjarbakka!

 

Jóhanna vekur heimsathygli

Mikilvægara að þróa aðhaldsreglur um eðlilega viðskiptahætti

Enginn efast um að kerfið var rotið, viðskiptahættir óeðlilegir nú þegar allt er í kaldakoli. En fyrir all stuttu var hugmyndin sú að fjármálakerfið og beinar yfirfærslur peninga milli landa væru nauðsynlegt gangverk hnattvæðingar í viðskiptalífi. 

Framferðið var þó óagað og stýrt af hentisemi.

Menn færðu bréf, eignir og skuldir á milli félaga án þess að spyrja hluthafa hvort þeim hugnaðist slíkt. 

Stjórnendur voldugra fyrirtækja með eignahald á fleiri félögum höguðu sér eins og barónar og kóngar en ekki eins og fyrirtækjastjórnendur. Það er auðvitað meinið. ..Og jú þeir hafa væntanlega flúið með einhvern auð í var nú þegar stormurinn ríður yfir.

Það gæti orðið erfitt að sækja slíkt en látum á það reyna þó það verði nú væntanlega ekki auðvelt....og svo eru auðvitað siðferðilegu spurningarnar þessu tengdar sem þarf að huga vel að.

Jafn mikilvægt eða mikilvægara er að þróa aðhaldsreglur um eðlilega viðskiptahætti, um hlutverk og skýra ábyrgð fulltrúa fjármálaeftirlitskerfisins (og sú vinna er hafin innan Evrópulandanna og ef til vill fleiri landa). Það þarf að endurskilgreina ábyrgð og siðareglur endurskoðenda og stjórna fyrirtækja og stofnana. Ef maður situr í stjórn einhvers staðar er maður í RAUN ábyrgur fyrir öllum stærri fjármálaákvörðunum og afleiðingum þeirra. Nú er til dæmis búið að skipta út stjórnum í ríkisvæddum fjármálafyrirtækjum og ef til vill fleiri einkafyrirtækjum sem að í raun eru valdur að hruninu. Stjórnarmeðlimir þessara fyrirtækja og stofnana eru því þarmeð komnir í var. Ég er ekki viss um að ég telji það eðlilegt.

Þetta verður mikið verkefni.

Mig langar í kjölfarið að benda á afar áhugaverða pistla um sjávarútvegsfyrirtæki og fjármál þeirra og játningar eins bakkabræðra sem ungur doktorsnemi í Bandaríkjunum hefur skrifað

Sjávarútvegsfyrirtæki þurfa líka að axla sína ábyrgð

og 

Játningar útrásarvíkings

Kerfið var rotið

Bankastjóralaun bólgin og vel það.

Ég rakst á yfirlit í Guardian yfir tólf bankastjóra sem voru með yfir einn milljarða punda í laun þegar að kreppan skall á. Þetta eru gígantískar upphæðir en reyndar kemur ekki fram hvernig launin voru samsett, skiptir svosem ekki máli í þessu samhengi. Aðalatriðið er að bankastjórar Merrill Lynch, Bear Stearns, Goldman Sachs, Lehman Bros., Citygroup, Barclay, HSBC, Lloyds og HBOS voru ofurlaunaðir.

Sjá umfjöllun

Ég er gædd þeirri sannfæringu að ofurlaun séu firrandi og við súpum auðvitað seyðið hér á þessu skeri af slíku.  Flestir eru væntanlega sammála þessu en það sem eftir stendur nú þegar að efnahagur breska heimsveldisins riðar til falls er auðvitað spurningin um það afhverju hinn "ljúfi Gordon Brown" var ekki búinn að líta í barm eigin efnahagsveldis og gera eitthvað í að setja reglugerðir þessari firringu til höfuðs, þegar honum var svona ljúft að ráðast á aðrar þjóðir með hryðjuverkalöggjöf af því að hann taldi óráðsíu einkenna fjármálageirann.

Maður getur undrast verk mannanna og sérstaklega ráðamannanna hvaðan svo sem þeir koma.

Eitt er víst að viðmiðin fyrir umbun yfirmanna í fjármálageiranum voru afar óheilbrigð og eru nú að koma flestum vesturþjóðum á klakann.